در ماه های اخیر به واسطه پاندمی کرونا در جهان با یکسری اصطلاحات و مفاهیم جدید آشنا شده ایم که البته همه آن ها به وضعیت سلامت ما باز می گردد. از جمله این مفاهیم، اسامی دستگاه ها و تجهیزات پزشکی برای سنجش علائم حیاتی بدن است. میزان اکسیژن خون یکی از مهم ترین فاکتورهای سلامتی محسوب می شود که سنجش آن با دستگاه پالس اکسیمتر امکان پذیر است. در این مقاله در نظر داریم نحوه اندازه گیری اکسیژن خون با این دستگاه پالس اکسیمتر را آموزش دهیم و درباره اهمیت برخورداری از میزان طبیعی اکسیژن خون صحبت کنیم؛ پس با ما همراه باشید.
نحوه اندازه گیری اکسیژن خون با دستگاه پالس اکسیمتر
برای استفاده صحیح از دستگاه پالس اکسیمتر و اندازه گیری اکسیژن خون به شیوه زیر عمل کنید:
- قبل از هر چیز به دفترچه راهنمای دستگاه مراجعه کرده و آن را مطالعه کنید.
- نوع دستگاه پالس اکسیمتر را مطابق با سن بیمار (نوزاد، کودک یا بزرگسال) انتخاب کنید.
- دستگاه باید به انگشت اشاره بیمار متصل شود ولی اگر به هر دلیلی امکان پذیر نبود، دستگاه را به انگشت شست پا یا لاله گوش متصل کنید.
- اگر انگشت بیمار بزرگ بود و در دستگاه جا نمی شد، از انگشت کوچک او استفاده کنید.
- ناخن بیمار باید عاری از هرگونه ماده ای نظیر لاک یا ناخن مصنوعی و… باشد.
- در صورت نیاز، قبل از استفاده از دستگاه پالس اکسیمتر، ناخن را تمیز کنید.
- اگر دستگاه شما چند بار مورد استفاده قرار گرفته است می توانید سنسور پروب را با یک پنبه آغشته شده به الکل تمیز کنید.
- دست بیمار باید در مکانی هم سطح قلب او قرار بگیرد و بیمار نباید پیش از انجام تست، فعالیت فیزیکی داشته باشد.
- در صورت امکان از بیمار بخواهید که دراز بکشد.
- دستگاه را به گونه ای در دو طرف انگشت قرار دهید که سنسور پروب و منبع نور، دقیقاً در مقابل هم قرار بگیرند.
- پس از قرار دادن دستگاه روی انگشت بیمار، روی صفحه نمایش آن اعدادی ظاهر می شوند که میزان اکسیژن خون و ضربان قلب را به ما می گویند.
- میزان اکسیژن خون را یادداشت کنید.
- نبض بیمار را به روش دستی بگیرید و میزان آن را با میزان نبض ظاهر شده روی دستگاه پالس اکسیمتر مطابقت دهید؛ با انجام این کار از صحت عملکرد دستگاه مطمئن خواهید شد.
راه های دیگر اندازه گیری اکسیژن خون
از آن جایی که تأمین اکسیژن مورد نیاز سلول ها شرط حیات آن ها و در نتیجه شرط حیات انسان هاست، اندازه گیری اکسیژن خون هم یکی از مهم ترین تست های سلامتی محسوب می شود، از این رو متخصصان سعی کرده اند تا از راه های مختلف به این مهم دست پیدا کنند از جمله:
- اصلی ترین و کارآمدترین شیوه اندازه گیری اکسیژن خون، استفاده از تست ای بی جی (ABG) است. برای انجام این آزمایش معمولاً به نمونه خون افراد نیاز است و احتمالاً خونگیری، کمی دردناک و زمانبر است. از این رو دستگاه هایی به نام پالس اکسیمتر ابداع شده اند که بدون نیاز به خونگیری و تنها از طریق تماس، اکسیژن خون افراد را کنترل می کنند.
- استفاده از باندها یا ساعت های هوشمند که مجهز به سیستمی شبیه به دستگاه پالس اکسیمتر هستند ولی دقت آن ها کمتر از پالس اکسیمتر است. این ساعت ها که بیشتر برای تناسب اندام کارایی دارند با استفاده از نمایشگر کوچکی که روی آن ها تعبیه شده است میزان اکسیژن خون شما را نشان می دهند. برندها و شرکت های زیادی اقدام به طراحی و ساخت این باندها و ساعت ها کرده اند که می توانید از آن ها استفاده کنید.
میزان معمولی اکسیژن خون چقدر است؟
سطح اکسیژن خون نشان دهنده این است که گلبول های قرمز چه میزان اکسیژن را جا به جا می کنند. اکسیژن از راه تنفسی وارد بدن و جریان خون می شود. اکسیژن برای ترمیم و جایگزینی سلول های آسیب دیده و فرسوده، تأمین انرژی لازم برای انجام فعالیت های روزانه، کمک به بهبود عملکرد سیستم ایمنی و… ضروری است. اگر میزان اکسیژن خون کم شود، احساس تنگی نفس، خستگی، سردرد و درد در قفسه سینه خواهیم کرد و ضربان قلب ما افزایش پیدا می کند.
میزان معمول یا نرمال اکسیژن خون در تست ABG برای ریه های یک فرد سالم بین 80 تا 100 میلی متر جیوه محاسبه شده است ولی اگر اکسیژن خون را با دستگاه پالس اکسیمتر اندازه گیری می کنید، این میزان بین 95 تا 100 درصد باید باشد. البته اندازه های گفته شده برای کسانی که از مشکلات ریوی رنج می برند متفاوت است و پزشک آن را تعیین می کند.
اگر میزان اکسیژن خون پایین تر از حد نرمال باشد، به آن هیپوکسمی گفته می شود که معمولاً عارضه نگران کننده ای است. به طور کلی میزان اکسیژن خون زیر 90 درصد خطرناک است و می تواند فرد را دچار عوارض و آسیب های قلبی ریوی و یا کبدی نماید.
سخن پایانی
اندازه گیری اکسیژن خون یکی از شاخص های تعیین کننده سلامت فیزیکی افراد است. خصوصاً با گسترش بیماری کرونا، ضرورت کنترل اکسیژن خون برای بیماران مبتلا، بیش از پیش شده است. اصلی ترین راه سنجش میزان اکسیژن خون، استفاده از تست ABG است ولی به دلیل زمان بر بودن این تست اغلب از دستگاه پالس اکسیمتر برای اندازه گیری اکسیژن خون استفاده می شود.
موقع استفاده از این دستگاه بهتر است دراز بکشید و دست خود را در راستای قلب نگه دارید. هم چنین چنانچه بخواهید این دستگاه را روی انگشت اشاره دست یا انگشتان پا قرار دهید، باید مطمئن باشید که هیچ ماده خارجی اعم از لاک، ناخن کاشته شده یا حتی آلودگی های محیطی روی ناخن وجود نداشته باشد. معمولاً این دستگاه ها پس از چند ثانیه بعد از اینکه روی انگشت قرار داده شوند، میزان اکسیژن خون و تعداد ضربان قلب را نمایش می دهند.
اکسیژن خون 95 تا 100 درصد حکایت از سلامت بدن دارد ولی اگر میزان اکسیژن نمایش داده شده توسط این دستگاه کمتر از 90 درصد بود، باید به پزشک مراجعه کنید.
