همانطور که احتمالا می دانید سرطان روده بزرگ، سومین نوع معمول سرطان در جهان است و 10 درصد تمامی مواردسرطان را شامل میشود.
سرطان کولون، نوعی سرطان است که در رودهی بزرگ دیده میشود. رودهی بزرگ بخش انتهایی سیستم گوارش است و از راست روده شروع میشود. کولورکتال اصطلاحاتی است که از ترکیب دو کلمهی کولون و رکتوم ساخته شده است.
سرطان روده بزرگ معمولا با تشکیل تودههای کوچک و خوشخیمی به نام پولیپ در قسمت داخلی روده بزرگ شروع میشود. در ابتدا پولیپها کوچک، کم و بی علامت هستند. به همین دلیل پیگیری و غربالگری منظم برای کنترل و برداشتن پولیپها قبل از سرطانی شدن آنها ضروری است. در صورت تبدیل پولیپ به سرطان روده بزرگ، درمانهای زیادی مانند جراحی، پرتودرمانی، درمانهای دارویی، شیمیدرمانی و ایمونوتراپی برای کنترل بیماری انجام میشود.
سن ابتدا و میزان مرگ و میر سرطان روده بزرگ
سرطان روده بزرگ در هر سنی دیده میشود اما در افراد مسن شیوع بیشتری دارد.
سرطان روده بزرگ دومین عامل مرگ و میر در زنان و سومین عامل مرگ و میر در مردان پس از سرطان ریه است. غربالگری منظم و پیشرفت راههای درمانی، میزان مرگ و میر ناشی از سرطان کولورکتال را کاهش داده است. سرطان کولورکتال ممکن است خوشخیم یا بدخیم باشد. نوع بدخیم آن میتواند به سایر قسمتهای بدن نیز گسترش یابد.
مرحلهی سرطان، میزان گسترش سرطان را مشخص میکند و در انتخاب مناسبترین گزینهی درمانی کمک میکند. در ۴۰ درصد موارد، سرطان کولورکتال در مراحل پیشرفته که نیازمند درمان جراحی است، تشخیص داده میشود. مراحل مختلف سرطان عبارتند از:
مرحلهی ۰: اولین مرحلهی سرطان کولون زمانی است که سرطان محدود به مخاط و لایهی داخلی کولون و رکتوم میباشد. با نام کارسینوم درجا نیز شناخته میشود.
مرحلهی ۱: سرطان در لایهی داخلی کولون یا رکتوم رشد کرده اما از دیوارهی رودهی بزرگ فراتر نرفته است.
مرحلهی ۲: سرطان از دیوارهی روده بزرگ عبور کرده، اما به گرههای لنفاوی مجاور نرسیده است.
مرحلهی ۳: سرطان به گرههای لنفاوی مجاور دست اندازی کرده، اما هنوز به سایر قسمتهای بدن متاستاز نداده است.
مرحلهی ۴: در این مرحله، سرطان به سایر ارگانهای بدن مانند کبد، غشای پوشاننده حفره شکم، ریه و تخمدانها گسترش یافته است.
مرحلهی راجعه: در این مرحله، سرطان پس از درمان عود میکند. میتواند دوباره روی راست روده، رودهی بزرگ و دیگر قسمتهای بدن تاثیر بگذارد.
- تغییر مداوم در اجابت مزاج: وجود اسهال، یبوست و یا تغییر در قوام مدفوع.
- خونریزی گوارشی: خونریزی مستقیم به شکل دفع خون قرمز روشن از مقعد یا وجود خون در دفع که باعث سیاه شدن مدفوع میشود.
- ناراحتی گوارشی مداوم مانند دفع گاز یا درد شکم.
- احساس عدم تخلیه کافی روده پس از اجابت مزاج.
- ضعف و خستگی
- کاهش وزن بدون دلیل
- احساس پر بودن شکم: حتی در حالی که فرد غذا نخورده است احساس سیری دارد.
- کاهش وزن غیر قابل توضیح
- وجود توده در شکم که توسط فرد یا دکتر احساس میشود.
- فقر آهن غیر قابل توضیح در مردان و در زنان پس از یائسگی.
-
بررسی و تشخیص سرطان روده بزرگ
آزمایشات غربالگری برای تشخیص زودهنگام سرطان روده بزرگ و پولیپ، در افراد سالم بدون علامت از سن ۵۰ تا ۷۵ سالگی توصیه میشود. شروع غربالگری افراد در معرض خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ در سن ۵۰ سالگی است. اما افرادی که دارای خطر بالاتری هستند، مانند افرادی با سابقهی خانوادگی سرطان کولون یا نژاد آفریقایی آمریکایی، باید زودتر بررسی شوند. غربالگری میتواند پولیپها را قبل از تبدیل شدن به سرطان تشخیص دهد. تشخیص سرطان روده بزرگ در مراحل اولیه، شانس موفقیت درمان را بالاتر میبرد. روشهای تشخیصی و غربالگری سرطان کولورکتال متفاوت هستند. هر کدام مزایا و معایب خاص خود را دارد. اگر علائم بیمار حاکی از ابتلا به سرطان کولون است، با توجه به سن و شرایط وی، پزشک از روشهای تشخیصی به شرح زیر استفاده خواهد کرد:
آزمایش بررسی خون در مدفوع
تست خون در مدفوع کاملا دقیق نیست. زیرا همه سرطانها باعث خونریزی نمیشوند. بنابراین، این تست میتواند نتیجه منفی کاذب داشته باشد. همچنین خون در مدفوع ممکن است به دلیل بیماری دیگری مانند هموروئید، دیده شود. برخی از غذاها نیز ممکن است باعث خونریزی گوارشی شوند.
آزمایش دی ان ای مدفوع
این آزمایش چندین نشانگر دی ان ای که در سرطان کولون و یا سلولهای پولیپ پیش سرطانی در مدفوع رها میشوند، بررسی میکند. این تست برای تشخیص سرطان روده بزرگ از پولیپ دقیقتر است، اما نمیتواند تمام جهشهای دی ان ای ایجاد کنندهی تومور را تشخیص دهد.
سیگموئیدوسکوپی انعطاف پذیر
پزشک با استفاده از سیگموئیدوسکوپ (لولهی انعطاف پذیر، بلند، باریک و دارای پروژکتور و دوربین کوچکی در انتها) رکتوم و سیگموئید بیمار را بررسی میکند. کولون سیگموئید آخرین بخش روده بزرگ، قبل از مقعد است. این آزمایش چند دقیقه طول میکشد و دردناک نیست. اما ممکن است ناراحت کننده باشد. در صورت تشخیص پولیپ یا سرطان روده بزرگ، پس از آن کولونوسکوپی برای بررسی کل کولون انجام میشود. سیگموئیدوسکوپی تنها پولیپ و سرطان را در یک سوم انتهایی روده و راست روده تشخیص میدهد و ضایعه در بخشهای دیگر دستگاه گوارش را تشخیص نخواهد داد.
عکس اشعه x به همراه تنقیه باریم
باریم رنگی است که از طریق تنقیه در روده بیمار تزریق میگردد و در اشعهی ایکس ظاهر میشود. در صورت وجود یافته غیر طبیعی، انجام کولونوسکوپی توصیه میشود.
کولونوسکوپی
در حال حاضر بهترین روش تشخیصی سرطان رودهی بزرگ، کولونوسکوپی است. لوله کولونوسکوپی طولانیتر از لولهی سیگموئیدوسکوپی است و به پزشک این امکان را میدهد که تمام کولون و رکتوم را ببیند. میتوان طی کولونوسکوپی، پولیپ کشف شده را برداشت و نمونه بافتی یا بیوپسی تهیه کرد. کولونوسکوپی بدون درد است و قبل از انجام آن داروی مسهل برای تخلیه روده، به بیمار داده میشود. خونریزی و سوراخ شدن دیواره روده بزرگ، از عوارض بسیار نادر کولونوسکوپی است.
CT کولونوگرافی
بعد از تخلیه کولون، دستگاه عکس برداری، از کولون تصویربرداری میکند. اگر چیزی غیر طبیعی پیدا شود، انجام کولونوسکوپی ضروری است. این روش کمتر تهاجمی بوده، تحمل پذیرتر است، دقت تشخیصی خوبی دارد و جایگزین مناسبی برای کولونوسکوپی، در بیماران در معرض خطر ابتلا به سرطان کولورکتال است.
-
تصویربرداری
سونوگرافی، ام آر آی (MRI) و سی تی اسکن شکمی، لگنی و قفسهی سینه، میتوانند مرحلهی سرطان و گسترش (متاستاز) سرطان به قسمتهای دیگر بدن را نشان دهند.
آنتی ژن کارسینوامبریونیک (CEA)
سطح CEA در خون، در تعیین پیش آگهی و پاسخ به درمان موثر هستند.
- شانس درمان کامل به میزان زیادی به تشخیص زودهنگام سرطان بستگی دارد.