سلول‌های مغز، سلول‌های بسیار حساسی هستند. این سلول‌ها برای زنده ماندن به‌صورت همیشگی به اکسیژن و سایر مواد نیاز دارند. هر چه که مانع از رسیدن اکسیژن به این سلول‌ها شود، منجر به مرگ سلول میشود.
سکته مغزی چگونه به مغز و بدن آسیب می‌زند؟
هنگامی که لخته‌خون و یا پارگی رگ مانع از رسیدن خون حاوی اکسیژن و مواد ضروری به سلول‌های مغز میشود، سلول‌های آن ناحیه میمیرند. هرچه مدت زمان قطع جریان خون بیشتر باشد، آسیب بیشتری به مغز وارد میشود. از آنجا که هر قسمت از مغز وظیفه‌ی کنترل بخشی از بدن را بر عهده دارد، هر قسمتی از مغز که دچار انسداد شود، می‌تواند عارضه‌ی متفاوتی را به نمایش بگذارد. مثلا اگر خون‌رسانی پشت مغز متوقف شود، می‌تواند منجر به اختلال در بینایی گردد. حتماً قبلا شنیده‌اید که هر نیم‌کره از مغز، عملکرد نیمه‌ی مخالف بدن را تحت کنترل دارد. به همین دلیل در برخی افرادکه دچار stroke می‌شوند، از کار افتادن نیمی از اندام‌های بدن مشاهده میشود. ایجاد آسیب در نیم‌کره‌ی چپ مغز می‌تواند اختلالاتی چون فلج، ناتوانی در حرکت، کند شدن حرکات و مشکلات گفتاری در طرف راست بدن و حتی از دست دادن بخشی از حافظه شود. به‌صورت متقابل، در صورت بروز سکته در نیم‌کره‌ی راست، عوارضی چون فلج یا ناتوانی حرکت، رفتارهای سریع و مشکلات بینایی شود. آسیب به هر دو نیم‌کره می‌تواند منجربه اختلال حافظه شود.
انواع سکته مغزی
تقسیم بندی سکته مغزی بر اساس عامل آن انجام میشود. علت توقف جریان خون در رگ‌های مغز ممکن است لختگی خون و یا پارگی رگ‌های خونی باشد. درصورتی که لخته خون به‌طور موقت ایجاد شود، سکته از نوع سکته مغزی خفیف یا گذرا است. اگر لخته خون بزرگ در رگ ایجاد شود، بیمار دچار سکته مغزی ایسکمیک (Ischemic) میشود. و اگر عامل سکته، پارگی لخته خون باشد، سکته مغزی از نوع هموراژیک است.
سکته مغزی ایسکمیک
این نوع سکته مغزی شایع‌تر از انوع دیگر است . دلیل رخ دادن این سکته مغزی ایجاد یک لخته خون نسبتاً بزرگ در رگ خونی مغز است که جلوی حرکت خون در رگ و رسیدن به سلول‌ها را مسدود می‌کند. علت اصلی ایجاد چنین لخته‌هایی رسوبات چربی در رگ هستند. این لخته‌خون در دو حالت ایجاد میشود. یا لخته‌خون به دلیل تجمع چربی در همان مویرگ داخل مغز تشکیل میشود؛ یا لخته‌ای در ناحیه قلبی و رگ‌های بزرگتر تشکیل شده و تکه‌ای از آن به سمت سایر اندام‌ها حرکت کرده و به مویرگ‌های مغز می‌رسد. از آنجا که مویرگ‌های مغزی قطر کمی دارند، این لخته‌ی کوچک در آن ناحیه انسداد ایجاد می‌کند.
در برخی موارد ممکن است بیمار به جهت وجود لخته خون دچار stroke شود اما علائم واضحی وجود نداشته باشد و بیمار از این سکته آگاهی نداشته باشد. این اتفاق در لحظه عوارض شدیدی ندارد اما ممکن است در آینده خطرساز شود. از عواملی که می‌تواند امکان ایجاد سکته مغزی خاموش را افزایش دهد، ضربان شدید قلبی یا فیبریلاسیون دهلیزی و فشار خون بالاست. پس با کنترل این مشکلات می‌توان خطر رخ دادن این سکته را کاهش داد.
سکته مغزی هموراژیک
زمانی اتفاق می‌افتد که مویرگ‌های مغزی به علت ضعیف شدن و یا دلایل دیگر پاره شده و در اطراف مغز شروع به خونریزی می‌کنند.
ضعف دیواره رگ‌ها معمولاً یک عارضه مادرزادی است که در کمتر از یک درصد جامعه ممکن است وجود داشته باشد. در برخی افراد نیز در میانسالی به دلایلی مانند عفونت، ضربه مغزی، مصرف آنفتامین و کوکائین عارضه‌ی شل شدگی رگ‌ها یا انوریسم به وجود بیاید. در این عارضه، رگ‌ها به دلیل فشار بزرگ شده و ضعیف میشود.
سکته مغزی خفیف:
این نوع سکته در نتیجه‌ی ایجاد یک لخته‌خون موقت در رگ‌های مغز ایجاد میشود که معمولاً اثر بلند مدت و مخربی ندارد. علائم سکته مغزی خفیف، احساس ضعف، بی‌حسی یا فلج در یک سمت بدن، سرگیجه، سختی در صحبت کردن، عدم توانایی در شناختن دیگران و سردرد شدید است.
این سکته‌ها خفیفند و عارضه دائمی ایجاد نمی‌کنند اما باید به آن‌ها به‌عنوان یک هشدار توجه کرد. سکته هرچند خفیف باشد نشان از وجود یک علت برای نارسایی در تغزیه سلول‌های خونی است. پس لازم است تا جدی گرفته شود تا علت وقوع آن کشف شده و از بروز سکته مغزی شدید پیشگیری نمود. یک سوم از بیمارانی که سکته خفیف را از سر می‌گذرانند دچار سکته شدیدتر می‌شوند.
عواملی چون افزایش سن، دیابت، سیگار کشیدن، بیماری قلبی و عروقی و آمبولی می‌تواند خطر بروز چنین سکته‌هایی را افزایش دهد.
علائم سکته مغزی:
در هنگام سکته مغزی، زمان بسیار حائز اهمیت است و اگر این حادثه به‌موقع شناسایی و اقدامات مورد نیاز انجام شود، می‌توان تا حد قابل توجهی از عوارض stroke پیشگیری نمود. هرچه زمان انسداد رگ‌ها بیشتر باشد، آسیب گسترده‌تری به بافت‌های مغز وارد میشود و هرچه آسیب به بافت مغزی کمتر باشد، بیمار با عوارض کمتری روبرو خواهد بود.
- علائم سکته مغزی در نوع وعملکرد اعضای بدن بیمار مشخص میشود. بیمار ممکن است دچار گیجی شود، در صحبت کردن مشکل داشته باشد و یا به خوبی متوجه صحبت‌های دیگران نشود و محیط خود را تشخیص ندهد.
- ناتوانی عضلانی از دیگر علائم سکته مغزی است. این ناتوانی ممکن است احساس ضعف، بی‌حسی یا حتی فلج باشد و عموماً در یک سمت بدن در ناحیه پا، دست و صورت قابل مشاهده است. با تمرین ساده‌ای می‌توانید آن را تشخیص دهید. از بیمار بخواهید که لبخند بزند، اگر یک طرف دهان وضعیت غیر عادی داشت، سکته مغزی رخ داده، یا از او بخواهید هر دو دست خود را بالا ببرد، اگر یکی از دستان اون پایین بیفتد، علائم سکته مغزی است.
- بینایی از توانایی‌هایی است که ممکن است در نتیجه سکته مغزی دچار اختلال شود. این اختلال ممکن است بر روی یک یا هر دو چشم به صورت تاری دید، دو بینی و یا عدم بینایی اتفاق بیفتد.
- نشانه دیگر، سردرد ناگهانی شدید است که ممکن است با نشانه‌های دیگری چون حالت تهوع، گیجی و از دست رفتن هوشیاری همراه باشد.
- حالت گیجی، عدم توانایی در راه رفتن و عدم تعادل نیز از علائمی است که می‌تواند وقوع سکته مغزی را تأیید کند.
درصورت مشاهده‌ی علائم سکته مغزی چه کنیم؟
در ابتدا لازم است تا سه مسئله را در بیمار بررسی نمایید و در صورت مشاهده این علائم فوراً با اورژانس یا پزشک بیمار خود تماس بگیربد.
- ابتدا صورت بیمار را بررسی کنید. از او بخواهید لبخند بزند. در صورت افتادن یک بخش از صورت، stroke تایید میشود.
- عضو دوم دست است. از بیمار بخواهید دست‌های خود را بالا ببرد. اگر یکی از دست‌ها بالا نیامد یا بلافاصله به پایین افتاد، سکته مغزی تأیید میشود.
- مسئله سوم گفتار است. از بیمار بخواهید جمله‌ای را تکرار کند و بررسی کنید آیا حالت غیر عادی در نحوه گفتار اون به نظر می‌رسد یا خیر.
اگر علائم فوق رامشاهده کردید، لازم است فوراً با اورژانس تماس بگیرید. هرچه سکته زمان بیشتری ادامه پیدا کند و به آن رسیدگی نشود، آسیب بیشتری به مغز وارد میشود. پس به هیچ‌وجهزمان را ازدست ندهید.
gorji
